Brainstormen: 6 tips om je creativiteit aan te wakkeren

Voordat het ontwerpen begint moet je als groep starten met brainstormen. Het vermogen om met gave ideeën en nieuwe of innovatieve dingen te komen is niet alleen voorbehouden aan mensen met specifiek creatieve beroepen. Jouw eigen creativiteit bewust stimuleren is absoluut mogelijk. En oefening baart kunst. Maar we gaan je helpen met deze 6 technieken om je creativiteit te stimuleren.

Creatief denken betekent dat situaties of problemen worden bekeken vanuit een nieuw perspectief (out of the box), met verrassende of originele oplossingen en resultaten. Creatieve ideeën kunnen tot stand komen via het bewust anders ordenen van informatie (lateraal denken) of via minder gestructureerde technieken (o.a. brainstormen).

Creativiteit is feitelijk dus: ‘iets nieuws zien’. Dat zorgt ervoor dat je een probleem op een afwijkende manier op kan lossen, om een niet eerder gerealiseerde kans te creëren of tot een opvallende invalshoek te komen. Hieronder komen de 6 tips en technieken om je creativiteit aan te wakkeren.

1. Routine-technieken

• Creëer elke dag iets nieuws
  Al besteed je er elke dag maar 10 minuten aan, creëer iets nieuws. Bedenk een leuke post voor op je Facebook-timeline, schrijf een liedje, haal een mooie grap uit, teken een mindmap tijdens een meeting, maak zelf een cadeautje voor je beste vriend(in), breng projecten in kaart waar je in de nabije of verre toekomst aan wil werken, enzovoort. Je zult merken dat je steeds beter in staat bent om ‘van niets iets te maken’.
• Gebruik rituelen als aanjager
  Conditioneer je hersenen om creatief te zijn, zeker als het op frequente basis nodig is dat je creatief denkt. De volgorde van bezigheden is zo’n ritueel. Ga bijvoorbeeld altijd eerst een krant lezen, luister dan naar je favoriete band, eet wat fruit en zoek vervolgens een comfortabele werkplek op. Je favoriete t-shirt aandoen helpt misschien ook.
• Kies je momenten
  Heb jij een voorkeur voor bepaalde uren van de dag, waarin je je productiever of relaxter voelt? Ga dan op die momenten aan de slag. Mogelijk geef je je ‘creatieve flow’ een extra boost door op die tijdstippen in een specifieke ruimte te werken, of je te omringen met jou inspirerende mensen, enzovoort. Je emotie wordt namelijk daarmee nog positiever en energieker gestemd, en dat draagt bij aan o.a. het genereren van ideeën.
• Maak veel lijstjes en selecteer
  Creativiteit kan veel gedachten veroorzaken, en vice versa. Dit gebeurt op uiteenlopende momenten en locaties. Je kunt die gedachten sorteren door met lijstjes te werken. Steek altijd een notitieblokje of smartphone bij je en maak daarmee een overzicht van elke interessante brainwave die bij je opkomt. Geef aan wat je echt goed en potentieel kansrijk vindt en wat toch minder pakkend lijkt te zijn. Je vergeet zo niets, en prioriteert ondertussen datgene waarop je verder moet bouwen.

2. Acceptatie-technieken

Onthoud: falen is niet erg

Accepteer dat falen niets is om je druk over te maken. En wat is falen eigenlijk? Tegenslag, afwijzing of kritiek horen bij het leven. Door dat op voorhand te accepteren, haal je de druk van de ketel. Bovendien verschillen mensen van elkaar en zitten, een beetje zweverig gezegd, soms ‘in een andere fase of ruimte’. Wat je ook doet, ze zullen je idee afwijzen of niet goed vinden. Neem die afwijzing niet persoonlijk: het hoort erbij.

Neem een positieve, optimistische houding aan. Wees zelfverzekerd. Ga uit van je kwaliteiten en wat mogelijk is en vertrouw erop dat je voldoende zelfkritisch kunt zijn. Deze mindset kan het verschil betekenen tussen denken dat je niets creatiefs te bieden hebt én jezelf en anderen omverblazen met een topidee.

Bedenk: ‘talent hebben’ wordt overschat

Creativiteit. Echt, we hebben het allemaal in ons. Het heeft niet per se met aangeboren talent te maken. Onthoud dat. Focus niet op wat je wel of niet kunt: doe het gewoon (see what I did just there? zo simpel kan een goed advies zijn ;-)). Begin. Leer door te doen. Wees erbij, haak aan, werk hard en vind jezelf een toffe peer. Zo ga je dingen laten gebeuren.

3. Perspectief-technieken

• Laat ‘het grote plaatje’ even los
  De zogenaamde big picture in gedachten houden is belangrijk gedurende een creatief proces. Maar het kan je ook ervan weerhouden op de juiste details te focussen. Mogelijk weet je gewoon niet (meer) waar te beginnen, ‘omdat er zoveel is waar je rekening mee wil houden’.
  Begin dan met een klein onderdeel van hetgeen je uiteindelijk wil realiseren, dat relatief makkelijk haalbaar is. Werk dat goed uit, geniet er even van en gebruik het als constructieve eerste stap richting je beoogde grotere creatieve idee. Vanuit kleine resultaten zullen ook nieuwe associaties en betere inzichten opborrelen, wedden?
  Stel, je moet een blog-artikel schrijven. Je ziet helemaal voor je waar het over moet gaan. Al doende breidt het ‘grote plaatje’ zich echter steeds uit. Herkenbaar? Dat is lastig, maar ook om te buigen. Zoek en werk gestaag afzonderlijk puzzelstukjes uit die samen je verhaal moeten vormen. Opeens gaan ze samenvallen en nadert de afronding!
• Neem risico’s: dat is goed
  Het nemen van risico’s kan verkeerd uitpakken, maar ho eens! Dát moet niet je uitgangspunt zijn. Hoe meer je wat risico vermijdt, hoe meer potentieel fantastische ideeën je nooit zult ‘ontsluiten’. Door uit je comfort-zone te treden en dus risico’s te nemen, wordt het sneller mogelijk ‘out of the box’ te denken, om het onconventionele op te zoeken. Gebrek aan kennis en aantoonbare verschillen worden juist een pluspunt. Dit afwijkende gedrag kan tot de meeste ingenieuze concepten leiden.
• Laat anderen meedenken
  Te veel in je eigen gedachten-cocon zitten, kan ertoe leiden dat je zelf fouten of inconsequenties niet meer ziet.
  Deel daarom, zeker als je merkt dat je wat stroef bezig bent, je ideeën met anderen. Zij bekijken een en ander mogelijk vanuit een ander, verfrissend perspectief. Laat een extra paar ogen naar je werk kijken. Spreek je twijfels uit en vraag om feedback. Moedig ook constructieve kritiek aan: je hoeft het niet allemaal te gebruiken, maar het kan een aantal positieve inzichten bieden.
• Start op een blanco vel of scherm
  Je kent het vast wel: op je laptopscherm staan 24 tabjes open, per browservenster. Je notities slingeren op verschillende papieren rond. Allemaal met gave informatie, en ‘hoognodig’, omdat je zo bezeten bent van dat concept of idee waaraan je werkt. Maar het is misschien teveel van het goede, want je lijkt in cirkels te kijken en denken.
  Gooi alle tabjes weg. Maak je bureau ruim. Leg één groot nieuw vel papier voor je, en klik één nieuw blanco sjabloon of venster op je scherm. Begin met wat zaken uitschrijven of tekenen. Zoek alleen datgene op wat je echt echt wil bekijken om verder te komen. Die nieuw verkregen focus, wow, kan je echt weer op het goede spoor zetten.

4. Kennisvergaring-technieken

Blijf doorvragen

Niets is zo belangrijk tijdens de constructie van een (uiteindelijk aantoonbaar) goed idee als gedurende het creatieve proces de juiste vragen stellen. Zoveel mogelijk. Dit zorgt ervoor dat je met de juiste informatie en kennis kunt werken.

Stel, er gaat een brainstorm plaatsvinden. Begin meteen met het minimale ‘wat, waarom, hoe, wie, waar en wanneer’, en probeer dat zo concreet mogelijk te beantwoorden. Bij specifieke projecten moet je in het belang van de opdrachtgever, snel tot de kern proberen te komen. Je moet natuurlijk tot de kern komen van diens behoeften en bedenken welke mogelijke oplossingen er zijn.

En waarom zou je geen hulp vragen? Iedereen is online. Vraag hulp

Vaak wordt dit briefen en debriefen genoemd: met elkaar scherp krijgen wat van elkaar wordt gevraagd en wat uitgangspunten zijn. Van daaruit werk je aan een houtsnijdend concept, een idee met een ‘waarheid’ die aanspreekt (bij doelgroepen).

De cheatseet: leer informatie & ideeën goed te evalueren

Wil jij graag met innovatieve ideeën komen en opvallend goed creatief werk leveren, of bijdragen daaraan? Leer kritisch denken, wat met name inhoudt dat je de juiste vragen stelt! De onderstaande checklist kun je daarbij vast goed gebruiken.

Wie creatief is:

1. Is vaak een doorzetter, een (gepassioneerde) doorbijter. Tegenslag is een extra stimulans.
2. Staat vaak open voor nieuwe ervaringen en afwijkende zienswijzen.
3. Is vaak een autonoom denker: groepsdruk, opinies en conventies worden waar nodig genegeerd.
4. Heeft vaak een brede interesse. Op professioneel en sociaal-maatschappelijk niveau.
5. Is vaak flexibel, heeft het vermogen om zich aan te passen aan nieuwe situaties.
6. Vind samenwerken met anderen vaak leuk en deelt graag kennis.
7. Heeft vaak een goed gevoel voor humor.
8. Is in staat kritisch te denken: het vermogen om de groei, vorm en impact van ideeën constructief te beoordelen.

5. Take a break-technieken

Neem afstand, zodat inspiratie ruimte krijgt

Als je vastloopt met een idee, moet je voor jezelf de ruimte creëren om los te komen. Kom even op adem, zogezegd. Jezelf blijven dwingen om een oplossing te vinden werkt niet. Ga een ommetje lopen, ga sporten, spreek af met vrienden en doe gek, praat met vreemde mensen op straat, bewonder het landschap en probeer te zien wat je nog nite eerder zag, observeer anderen van een afstand …

Inspiratie overvalt je op de meest gekke momenten. In de douche, op toilet, in de speeltuin. Het zal je verbazen hoe vaak dit mensen overkomt juist als ze niet aan het werk zijn.

6. Hergebruik-technieken

Gebruik eerdere successen als blauwdruk

Waarom het wiel opnieuw uitvinden? Maak gebruik van wat eerder succesvol of aangenaam bleek. Dat kan iets zijn van van jezelf óf anderen, zolang het je creativiteit maar op gang brengt.

• Gebruik de sjablonen, stijlen, karakters en content-formats waarmee je goede resultaten hebt behaald. Profiteer van de vertrouwdheid met deze middelen.
• Blader visueel prikkelende magazines of boeken door. Analyseer de afbeeldingen en (kop)teksten die je ziet. Ontdek of die indrukken jouw creativiteit kunnen aanwakkeren, en ideeën opleveren.
• Kies werk van jouw grote inspiratiebronnen, maar maak vervolgens een flink afwijkende variatie op een door hen succesvol gemaakt thema. Vermijd auteursrechtelijke inbreuk.

Start met brainstormen

• Brainstormtool beschikbaar voor challenge teams