SMARTCirculair Toolkit – Circulair ontwerpen en bouwen

Toolkit circulaire bouwmaterialen

Insert oprichter Peter Kruikniet, heeft o.a. een soort van marktplaats voor gebruikte bouwmaterialen die opgeslagen liggen bij hun partners

SMARTCirculair Toolkit - Circulair ontwerpen en bouwen met o.m.: uitgangspunten, hergebruik, alternatieve materialen, waar vind je gebruikte materialen?

Floriade paviljoen The Voice of Urban Nature

De gevel is gemaakt van kalkhennep, maar is niet beige. Door toevoeging van de rode kleurstof afkomstig uit de plant meekrap, zijn ze roze. Weer eens wat anders dan de standaard ‘eco-look’.

LevensCyclusAnalyse (LCA)

“De circulaire ontwerper is een ‘levenscycluscoach’, die zich niet alleen bezighoudt met de customer journey van de gebruiker, maar ook met de levenscyclus van materialen van een product, inclusief hergebruik, recycling et cetera. De ontwerper begrijpt wat de milieu- en sociale consequenties zijn bij elke materiaalkeuze. Dat betekent dat je je moet verdiepen in de impact van de winning van materialen, de impact van productie en transport, de levensduur van het product en de mogelijkheden van materialen na de gebruiksfase. Dit is relatief makkelijk te achterhalen door zogenaamde levenscyclusanalyses (LCA) die al deze elementen op een rij zetten, waardoor je je eigen afwegingen kunt maken. Zo’n analyse is een krachtig instrument om levenscyclusstrategieën te ontwerpen.” Miquel Ballester Salvà – Fairphone

Een ontwerpproces is meer dan het kiezen van een vorm of materiaal.

In verbinding met de gebouwde omgeving betekent circulair bouwen en ontwerpen dat we – op alle schaalniveaus – opnieuw moeten ‘doordenken’ hoe we:

  • ontwerpen
  • produceren
  • monteren, gebruiken
  • beheren
  • onderhouden
  • demonteren
  • transformeren
  • hergebruiken

Dus niet alleen op het niveau van het gebouw, maar ook hoe we omgaan met de locatie en wat dit betekent op component- en materiaalniveau.

Circulaire uitgangspunten

  • zo weinig mogelijk inbreuk op de grondstofgebruik
  • afvalvrij ontwerpen en bouwen
  • recyclebaarheid gebruikte materialen
  • flexibiliteit en herbruikbaarheid inrichting
  • verschillende levenscycli van de verschillende onderdelen
  • materiaalleveranciers zijn co-maker

TIP 1

Het is sterk als je met een CO2 berekening laat zien wat jullie ontwerp scheelt ten opzichte van een klassiek ontwerp

TIP 2

Bekijk de lijst van ‘geoogste bouwmaterialen’ op de Insert Marktplaats 

Je vindt er ook mogelijkheden om bomen etc op te nemen in je ontwerp. En heb je spullen nodig voor de inrichting? Toiletpotten, bekabeling, afwerkbekleding? Je vindt het allemaal in de marktplaats.

Circulaire lessen van toonaangevende architecten

Circulaire Bouwmaterialen

Bouwen met sloopmateriaal, spijkerbroeken en koffiebekers?

Als het voorlopig ontwerp van de opdracht gemaakt is, kan er gekeken worden hoe het ontwerp verrijkt kan worden met demontabele bouwsystemen en welke circulaire en herbruikbare bouwmaterialen passen in de ontwerp-uitgangspunten.

Video over circulair bouwen

Video over circulair werken met sandwichpanelen

Rekenen met circulariteit

Opdrachtgevers verkennen de kansen en mogelijkheden van circulair ontwikkelen. Dus willen ze weten:

  1. Wat is de financiële impact van de MPG-aanscherping per 1 juli 2021?
  2. Hoe waardeer je hergebruik van materialen?
  3. Hoe bereken je de meer-/minderkosten en opbrengsten tijdens de exploitatie?
  4. Wat is de restwaarde?
  5. Hoe integreer je circulariteit in uw haalbaarheidsberekeningen?
  6. Welke (nieuwe) financiële samenwerkingsvormen kun je inzetten (Leasen van liften etc)?

Hieronder vind je een aantal rekentools maar er zijn er mee. Vraag ernaar of Google erop.

 

Gestapeld modulair verdichten in de stad

Bureau MOOS: Vanaf het eerste idee zetten we de woning in een digitale gebouw configurator.

  • Handig voor het toetsen van de financiële, ecologische en sociale haalbaarheid van een specifieke locatie en de ideale woonmix
  • Ook voor het monitoren van de levenscyclus van de woning. Dit maakt samenwerking, bouw, onderhoud en eigenaarschap veel eenvoudiger.

Partners in het ecosysteem

MOOS werkt met partners (gerenommeerde, onafhankelijke bouwers en adviseurs) om ervoor te zorgen dat alle partners zich verantwoordelijk (blijven) voelen over de gehele levenscyclus van het door hen geleverde producten. Innovatie, kwaliteit en circulariteit zijn hierin de weg naar kostenbesparing en schaalbaarheid.

Cirkelstad ‘8 bouwprincipes voor circulair bouwen’

  1. Normalisatie standaard per 01.01.2024 – Het Nieuwe Normaal (HNN)
  2. Inspiratie om te zoeken en vinden van producten met circualaire ambitie op basis van beschikbaarheid
  3. Inspiratie voor je pitch
    Wachten, wachten, wachten op een woning

Cirkelstad Auditmodel – 5 clusters

Auditmodel Cirkelstad Circulair Bouwen ‘Het nieuwe normaal’

Klik op deze link, lees erover, met video en links naar de auditmodel

  1. Materialen
  2. Energie
  3. Water
  4. Werkgelegenheid
  5. Proces

Digitale tools voor de architect van de toekomst

Nieuwe digitale tools veranderen de manier waarop architecten werken. Deze tools evolueren analoge 2D-plannen naar cloudgebaseerde 3D-modellen en ze leveren architecten data-analyse evenals door AI-ondersteunde softwaretoepassingen.

REKENTOOLS

CO2 berekenen materialen

Met de Construction Material Pyramid kun je CO2-footprints tussen verschillende materiaalsoorten of materiaalsoorten binnen dezelfde categorie vergelijken. Hiermee bereken je de verschillende soorten milieueffecten. Goed voor je onderbouwing tijdens je finalepitch

Statica 6.0 is de rekentool om kalkzandsteenconstructies snel te controleren

Statica 6.0 helpt om de faalkosten in de bouw te beperken en de veiligheid te vergroten. Bij Statica 6.0 horen een aantal rekenvoorbeelden van constructies die veelvuldig in kalkzandsteen worden uitgevoerd. De berekeningen zijn uitgevoerd op basis van de Eurocode-normen.

De vernieuwde rekenvoorbeelden zijn:

  • bungalow met (gewapende) metselwerkpenanten
  • woongebouw met stabiliteitswanden
  • woongebouw met stabiliteit uit een raamwerk
  • rij woningen met penanten in de voor- en achtergevel
  • rij woningen met penanten naast het trapgat

Statica 6.0 bestaat uit 11 modules. Het rekenvoorbeeld voor de bungalow met (gewapende) metselwerkpenanten is onlangs geheel nieuw toegevoegd. De rekenvoorbeelden zijn nu ook volledig te downloaden rechtstreeks vanuit het Statica 6.0 programma. Klik hier voor het programma

Circulair ontwerpen met verhoogde vloeren

Slanke holle (dus lichte en flexibele) verhoogde vloeren

De vloer is belangrijk in een gebouw. Waarom zouden we niet kiezen voor modulaire vloeren opgebouwd met stalen profielen die gaten hebben waar de leidingen op alle manieren doorheen kunnen lopen? De voordelen:

  • Flexibel wegwerken van leidingen (inclusief afvoeren, leidingen voor warmte/koeling, elektra) waar je makkelijk bij kunt
    geen airco’s meer nodig
  • Ventilatie en afzuiging kan via holle wanden eenvoudig naar beneden
  • De constructie is goedkoper (handiger in onderhoud) en flexibel voor nieuwe indelingen
  • Een opengewerkt stalen vloer neemt geringe ruimte in beslag, de logistiek is relatief eenvoudig
  • Prefab waardoor onderdelen ter plekke alleen nog te worden geassembleerd, wat de bouwsnelheid en de geluidsoverlast ten goede komt
  • Gebouwen kunnen door de verhoogde mate van flexibiliteit meer dan 200 jaar mee

Van der Zanden: “De meeste utiliteitsgebouwen hebben leidingen in het plafond weggewerkt. Logischer is om de leidingen in de vloer te leggen en alleen leidingen voor verlichting in de plafonds weg te werken. Het is goedkoper en handiger.”

Link naar volledig rapport en naslagwerken

ibuildgreen BIM Woningconfigurator

Maatwerk MPG Calc

Dit programma gebruik je vooraf voor een advies voor materialen

Hiermee krijg je de totaalbeeld van je gebouwontwerp.

MPG Calc is een snelle manier om je gebouw om te zetten in materialen, Het voordeel hiervan is dat het snel inzicht geeft in de uitstoot, op elementbasis.Het nadeel is dat je de resultaten pas op het eind ziet.

Nibe.info

Dit programma gebruik je achteraf om het gebouw volledig door te rekenen.

Nibe.info is een informatiesite waarop je vooraf informatie krijgt over hoe duurzaam materiaal is. Dus je kunt materialen met elkaar vergelijken.

Daarin krijg je een vergelijkingstabel. Overzicht van verschillende gevelbekledingen met daarin per materiaal de waardering hoe duurzaam het product is. (of niet)

Als je dieper doorgaat, krijg je informatie over hoe ze tot dat getal zijn gekomen met daarin bijvoorbeeld schaduwkosten, levensduur etc.

MKI-onderhoud Tool maakt circulair onderhoud en CO2-impact meetbaar

De MKI-Onderhoud (Milieu Kosten Indicator) kan worden gebruikt om de renovatie/onderhoudsaanpak van bestaand vastgoed meetbaar kan maken. De Tool kan optimaliseren op het gebied van CO2-belasting en circulariteit. Toegevoegde waarde:

  • Resultaatgericht Samenwerken (RGS) en de landelijke methode voor het meten van circulariteit
  • Maakt gebruik van LCA-data uit de Nationale Milieudatabase
  • Onderdeel van Kwaliteit in Balans (KiB)
  • Indicator voor prestatieafspraken

Meer informatie over de MKI-Onderhoud

IFD Catalogus | Industrieel, Flexibel en Demontabel Bouwen

Drystack | Bouwen zonder cement

Gebouwen bouwen met legoblokjes zonder dat je cement hoeft te gebruiken. Drystack ontwikkelde een kliksysteem waardoor het bouwen van een woning of bedrijf bijna twee keer zo snel gaat als normaal. De bakstenen met gaten worden opgestapeld met een kliksysteem. Voordelen:

  • Demontabel bouwen
  • Minder CO2 uitstoot
  • Snel en mogelijkheden voor prefab bouwen

Maar je kunt natuurlijk wel voegen met potgrond om een groene muur te laten ontstaan

Echo – TU Delft

Het nieuwe onderwijsgebouw Echo draagt bij aan de duurzaamheidsambitie van de TU Delft. Het wordt een flexibel in te delen, energieleverend gebouw, inclusief de gebruikersgebonden energie zoals stroomverbruik voor laptops, verlichting en horeca tijdens de langere openingstijden. Onder andere zonnepanelen, goede isolatie en een warmte- koudeopslag zullen worden toegepast in het nieuwe gebouw. Lees meer over Echo in dit artikel van Stedenbouw

Wat zijn bio-composieten?

Bio-composieten zijn opgebouwd uit natuurlijke vezels als vlas en hennep. Deze worden in de vorm van geweven, uni-directionele of non-woven matten doordrenkt met een gedeeltelijk biologisch hars. Samen vormen zij een sterk, stijf en licht constructiemateriaal.

Composiet materialen nu ook recyclebaar

Kunst van afval

Eén van de manieren waarop Blossom Architecture circulair ondernemen onder de aandacht brengt, is door van afval kunst te maken. Zo staat er in de hal een stoel gemaakt van kokers die uit de container bij Fokker gehaald zijn. Meer voorbeelden en haar (boek)presentatie over circulair aanbesteden lees je hier

Hergebruik van bouwmateriaal

Hieronder vind je een aantal websites waar je het aanbod van gebruikte bouwmaterialen kunt vinden. Denk aan deuren, kozijnen, vloerbedekking, (glazen) systeemwanden, vensterbanden, klinkers voor de entree en meer. Deze zijn afkomstig van sloopprojecten en bij handelaren in de omgeving. Van belang is ook om te vragen naar welke spelregels hanteert voor het leveren en terugnemen van circulaire bouwmaterialen en welke terugname garantie er voor jullie project gelden.

 

Circulaire innovaties

  • Pontiflex modulaire fietsbrug
    Pontiflex heeft een snel op te bouwen, onderhoudsvriendelijke, lichtgewicht, duurzame en ijzersterke fietsbrug ontwikkeld. Deze wordt modulair (patent!) opgebouwd uit duurzaam materiaal als biocomposiet of hergebruikt plastic. De eerste opdracht is binnen. Nu zoeken ze partners om bedrijf en product verder te ontwikkelen.
  • Slanker en lichter bouwen met E-Board prefab elementen
    Vandersanden ontwikkelde al 10 jaar geleden het gevelisolatiesysteem E-Board. Zonder spouwisolatie toe te passen kun je met het systeem meer dan de noodzakelijke isolatie-eisen halen. We brengen de isolatie met lijm aan op de buitenschil, daarna worden de panelen vastgeschroefd. De volgende stap is het lijmen van de keramische steenstrippen in de uitsparingen van de plaat en het afvoegen. 
  • Mineraal voor circulair beton
    Uit sloopbeton of restbeton maakt Circulair Mineraal grondstoffen voor de productie van nieuwbeton. In de CM-crusher wordt de oppervlakte van het zand en het grind van het beton schoon geschuurd. Hierbij verpoedert de cementsteen. De cementsteenpoeder, het zand en het grind worden gescheiden en in de gewenste korrelmaat aan de betonindustrie geleverd. De cementsteenpoeder blijkt een kalksteenachtige vulstof te zijn. Het zand en het grind hebben vrijwel dezelfde eigenschappen als voor toepassing. Door bewerking met de CM-crusher wordt dus het sloop- en restbeton voor 100% omgezet in nieuwe grondstoffen voor de betonindustrie. Hierdoor is beton onderdeel van de circulaire economie.
  • NGCM
    NGCM verbetert beton op 100% milieu- en arbovriendelijke wijze. Het gaat daardoor 2x langer mee en heeft veel minder onderhoud nodig (denk aan schoonhouden kunstwerken). De producten zijn gemaakt op basis van plantaardige, hernieuwbare materie en onschadelijk voor mens en natuur. Gebruik Delft Green om vroegtijdig problemen te voorkomen, Ice Shield om poreuze rijoppervlakken te herstellen en Concrete Crack Seal om scheurvorming in beton eenvoudig te repareren.
  • Betonbewapening met kunststofvezels
    Scholz Benelux reduceert de CO2 footprint voor de wapening van beton gebruik te maken van constructieve kunststofvezels van Convez. De vezels beschikken over een LCA/MRPI en met berekeningen conform Eurocode 2 wordt onderbouwd welke dosering noodzakelijk is. Kunststofvezels als het kan, staal als het moet. Link naar presentatie
  • Materialenpaspoort van Madaster
    Madaster is een platform dat gebruikers in staat stelt materialenpaspoorten te genereren van hun gebouw of infra-object. Met een materialenpaspoort zijn alle materialen geregistreerd, gaan deze niet meer verloren en kunnen hierdoor aan het einde van de cyclus hoogwaardig worden hergebruikt. Ook geeft Madaster inzicht in circulaire prestaties van het gebouw en de financiële waarde van de materialen.
  • Circulaire bakstenen
    New Horizon Urban Mining verwerkt reststromen uit de bouw - denk aan bakstenen, dakpannen, sanitair etc. - tot circulaire bakstenen. De stenen voldoen aan alle daarvoor geldende criteria en zijn niet duurder dan nieuwe bakstenen.
  • Isolatie van oude spijkerbroeken
    Métisse isolatie bestaat voor 90% uit gerecyclede katoenvezels. Oude kleding die verkregen wordt door inzameling en niet meer te gebruiken is als kleding wordt vervezelt en verwerkt tot een hoogwaardig isolatieproduct. De akoestische eigenschappen zijn dan ook zo goed dat Métisse isolatie uitermate geschikt is om geluidsoverlast drastisch te reduceren en nagalm te verminderen. Het materiaal is zonder irritatie te verwerken (jeukt niet), vormvast, flexibel en sterk.

Circulair, energieneutraal, zelfvoorzienend afvalbrengstation midden in een woonwijk

milieustation Den Haag

Een milieustation in Den Haag is een perfect voorbeeld van circulair bouwen. Naast het ontwerp en de locatie van het afvalbrengstation zijn ook de gebruikte materialen bijzonder. Het gebouw is gebouwd van hergebruikte materialen.

  • De gevels die geluidswerend moeten zijn. Daarom is deze achter de contourplaten van de restanten van de uitgestanste grills van DAF Trucks afgedicht met hergebruikte sandwichpanelen.
  • De gebruikte glasstroken zijn afkomstig uit gesloopte gebouwen.
  • Op het dak liggen zonnepanelen die ervoor zorgen dat het gebouw energieneutraal is.
  • Daarnaast wordt regenwater opgevangen en hergebruikt, onder andere om de verhardingen in het afvalbrengstation schoon te maken.

De grafische vormen van de gevelpanelen zorgen voor een interessant beeld en zijn gemaakt van metalen panelen waar onderdelen van DAF Trucks uitgehaald zijn. Ook de locatie van het afvalbrengstation is interessant: midden in de wijk Transvaal.

 

Alles over het ontwerp van een circulair ambachtscentrum van Modulo

KOER | flexibel indeelbare draagstructuur uit beton en hout

KOER is ontworpen vanuit de gedachte om energiegebruik en materiaalgebruik te beperken, maar daarbij geen concessies te doen ten aanzien van het comfort en de gezondheid van bewoners. Zo heeft KOER een flexibel indeelbare draagstructuur uit beton en hout, dat toekomstige aanpassingen eenvoudig maakt.

Villa Residu in Rotterdam wordt – zoals de naam al impliceert – compleet gebouwd met hergebruikte materialen: 100% circulair. De afweging tussen deze harde en zachte aspecten als comfort, gezondheid, groen en biodiversiteit is op alle schaalniveaus zorgvuldig gemaakt. KOER brengt de verdwenen biotoop uit de tijd dat de plek nog een rangeerterrein was terug op haar daken, biedt in de binnentuin een stukje stadsnatuur en bevat een speciaal ontworpen element dat faciliteert in nestvoorzieningen voor allerlei dieren.

Presentatie

De Meeuw Woon/Werkoplossingen met modulaire units

Tapijt van plastic uit de oceanen

Honderden Filippijnen verzamelen visnetten uit de oceaan. Van die visnetten maakt Interface de meest mooie tapijten. En natuurlijk krijgen de vissers geld voor hun teruggewonnen ‘zeeplastic’. De kleuren en texturen weerspiegelen de golvende golven van onze oceanen en zeeën, in mengsels van wervelende saffieren, waterige aquamarijnen en turbulente tentakels.

Video

Citumen – gerecycled bitumen op het dak

Icopal lanceerde de Citumen (gerecycled bitumen) in 2018. Deze spectaculaire doorbraak in circulaire dakbedekkingen levert een besparing op van 400 ton CO2-uitstoot per jaar!

Citumen is gerecycled bitumen

CO2

Het is interessant om uit te rekenen hoeveel CO2 jullie besparen door te werken met gebruikte materialen. Reken dan ook gelijk de transportkilometers mee.

hergebruik deuren als circulaire bouwmaterialen

Isolatie met koffiebekers

Isolatie met cellulose afkomstig van oude kranten of papieren koffiebekers is ecologisch en thermisch een goede isolatie. Net zoals isolatie van schapenwol of gerecycled textiel zoals spijkerbroeken. Informeer naar de mogelijkheden van Inblazen in compartimenten.