SMARTCirculair Toolkit – Biobased Bouwmaterialen
Bart Sieben, programmamanager bij de gemeente Ooststellingwerf, raadt opdrachtgevers aan risico’s te nemen in hun keuze voor biobased. “Gewoon doen. Dat trekt innovaties aan.”
In deze toolkit Biobased Bouwen vind je o.m. hout, hennepbeton, stro, Fugiblokken, Bamboe, Biobased isolatiematerialen, Kalkhennep en meer.
In de ontwerpen van de bouwopdrachten willen we de CO2-voetafdruk van de materialen zoveel mogelijk beperken. Daarom kiezen we zoveel mogelijk natuurlijke materialen en materialen die hergebruikt worden of kunnen worden.
Voorbeelden van gerealiseerde Ecodorpen
- Ecodorp Klein Oers in Veldhoven (Brabant)
- Soesterhof Amersfoort (Utrecht)
- Ecowijk de Woongaard Serooskerke (Zeeland)
- Strowijk Nijmegen (Gelderland)
- Ecodus, Delft (Zuid-Holland)
- Ecodorp Boekel (Brabant)
- Tiny Village Stadskanaal (Groningen), ontworpen door studenten van het Noorderpoort College in Stadskanaal
Een gezond binnenklimaat
- Bouwstoffen: Natuurlijke en eerlijke materialen zonder afgifte van gifstoffen. Geurneutraal en geluidwerend.
- Ruimteklimaat: Damp open gevels met warmteopslag. Voldoende ventilatie en aangename stralingswarmte. Beperking van stralingsvelden.
Gideon Onderzoek: Vooral jongeren zien gezondheidseffecten van Biobased woningen
In 2022 deed Gideon consumentenonderzoek over draagvlak voor Biobased Bouwen. Wat blijkt: vooral jongeren willen een gezond binnenklimaat 🙂 Lees het artikel hier
Biobased Bouwmaterialen
- FSC hout
- balken
- planken
- platen
- Biobased bouwmaterialen
- Resysta vlonders zijn gemaakt is van 60% rijstvlies, 22% zout en 18% minerale olie
- Hennep
Hennep, vlas en stro zijn mooie, alternatieve grondstoffen. In Ecodorp Boekel zijn in 2020 36 woningen gebouwd met kalkhennep als bouwmateriaal – 90% hennep en 10% kalk – voor wanden, vloeren en daken; de sterke hennepvezels uit de houtachtige stam zijn in staat het karakter van hout, beton, plastic, steen en isolatie te imiteren. Wanneer de kalkhennep uithardt, wordt ook CO2 opgenomen en blijft het materiaal ademen, waardoor het een vochtregulerende werking heeft. Link naar Isohemp - Straw Blocks Systems, prefab worden strobalen geperst tot legoachtige maat- en vormvaste stroblokken in vrijwel elke gewenste vorm
- Biobased composiet materialen
Eerste beweegbare fietsbrug van biocomposiet komt in Friesland. Nieuwe ontwikkelingen: De TU/e in Eindhoven leidt het project ‘Smart Circular Bridge’ om 3 stadsbruggen te bouwen van een biocomposietmateriaal dat bestaat uit vlas en een speciale biohars. Dit materiaal is licht en zeer stabiel, met eigenschappen vergelijkbaar met aluminium of licht staal. De eerste stadsbrug is inmiddels geplaatst in Almere.Eerste beweegbare fietsbrug van biocomposiet komt in Friesland
- Biohars gevelpanelen
- ECOBoard Biobased plaatmateriaal is gemaakt van landbouw reststromen zoals stro of riet
- Biocomposiet brug uit vlas en hars
De keuze van de linteel gebeurt dus als volgt: lengte van opening + (2 x 20 cm of 30 cm) = minimale
lengte van de HennepBeton/linteel.
HennepBeton voor raam/deurkozijnen
Strotec prefab met stro
Lucht dicht – damp open prefab afgewerkt met leem van Strotec zorgen voor veel vrijheid in het ontwerp, lage bouwkosten, weinig installatie nodig en een gezond binnenklimaat
De Columbuswoning staat voor biobased, veel ontwerpvrijheid en een snel bouwproces.
Nog een aanbieder in de Achterhoek
Straw Blocks Systems
Straw Blocks heeft machines ontwikkeld die hoogwaardige dragende prefab stro-elementen fabriceren die te vergelijken zijn met houtskeletbouw met een vulling van stro. LegoWise en in alle maatvoeringen: ecologisch, energieneutraal, gezond en comfortabel!
Fungiblokken van graanschillen
The living Hy-Fi in New York is gemaakt van graanschillen
In 2014 heeft architect David Benjamin in New York het gebouw ‘The living Hy-Fi’ gerealiseerd. Het gebouw is helemaal opgetrokken uit fungiblokken van graanschillen. Na montage van de blokken groeiden deze verder aan elkaar vast, om de torens meer stijfheid te geven.
Bamboe
Bamboe wordt in Azië al eeuwen gebruikt als constructiemateriaal. In Noordwest-Europa krijgt het pas de laatste decennia de aandacht. In Nederland wordt ook bamboe geproduceerd.
Het bushokje in De Bilt is ontworpen door studenten van de HAN en gemaakt van Rijstvlies
Rijstvlies als bouwmateriaal
Het gebruik van rijstvlies als basis voor de constructie maakt het bushokje bijzonder duurzaam en circulair. Vergeleken met de productie van een traditioneel bushokje wordt een besparing van ruim 80% uitstoot van CO2 gerealiseerd.
Voordelen van rijstvlies als bouwmateriaal
- Vochtbestendig
- Recyclebaar
- Biobased
- Thermisch vervormbaar
- Multifunctioneel
- Geen speciaal gereedschap benodigd
Het plaatmateriaal is bijzonder te noemen, het heeft een veel lagere dichtheid (0,65) vergeleken met de profielen (1,46). Dit komt met name door de speciale EcoPlus3 productietechniek die is toegepast en dit maakt de plaat verrassend lichtgewicht. Het materiaal is nog steeds thermisch vervormbaar en is geschikt voor een breed scala aan toepassingen.
Video
Monarch IV Den Haag
Video
Het ‘Aardenhuis’ van Martin Rauch
Martin Rauch heeft bekendheid gekregen door een techniek te gebruiken die bekend staat als “geramde aarde” om kachels, muren, vloeren en hele huizen te maken, waaronder zijn eigen villa die op een heuvel in Oostenrijk is gebouwd.
Rijstvlies gevelprofielen staan bekend om hun hoge bestendigheid, fraaie uiterlijk en lange levensduur. Gemaakt van rijstvlies, steenzout en minerale olie voor binnen en buiten
Modulinn: verplaatsbare houten modules van permanente kwaliteit en mét een prachtige uitstraling. Dit is basisschool Klein Amsterdam
Meer hout, meer gezondheid?
Hout speelt op diverse vlakken een rol als het gaat om gezondheid, zo geven tal van studies aan. De eigenschappen van hout bevorderen het algemeen welbevinden, de genezing, de leerprestaties en de werkproductiviteit.
Daarnaast heeft hout een positieve invloed op het zenuwstelsel, de gevoelstemperatuur, hartslagfrequentie, zorgt hout voor minder stress en een beter humeur. En … niet onbelangrijk: Hout vergroot de concentratie, creativiteit, verlaagt het ziekteverzuim en de agressie.
HOUTEN BALKEN, PLANKEN, VLOERPLATEN, GEVELPLATEN
Romsdal Folk Museum, Noorwegen
Houtbouw | Kies je voor CLT of voor HSB?
- HSB (HoutSkeletBouw)
Het principe is simpel: je zet een skelet of ‘frame’ neer van houten kolommen en liggers die het gebouw constructief dragen. Vervolgens ga je dat aankleden met wanden en vloeren naar keuze. In moderne houtbouw zoals wij dat toepassen bestaan de wanden uit lagen houten plaatwerk, natuurlijk isolatiemateriaal en houten of bio-composiet afwerking. - CLT staat voor Cross-Laminated Timber oftewel kruislaaghout
Deze massieve houten platen bestaan uit verschillende lagen hout die kruislings op elkaar gelijmd zijn, precies zoals de naam aangeeft. Doordat de houtvezels gekruist liggen heeft het materiaal een hogere sterkte, stabiliteit en stijfheid in alle richtingen, vergelijkbaar met gewapend beton. Door deze eigenschappen zijn wanden en vloeren van CLT sterk genoeg om het gewicht van het gebouw te dragen en kunnen ze dus ook meteen de constructie van het gebouw vormen.
Welke houtbouw methode moet je kiezen? Klik hier
CLT aandachtspunten
- De optimale overspanning met CLT gaat tot 5 meter
- Leidingen kunnen in de constructie en tussenruimten worden geïntegreerd
- Hout heeft restwaarde en CLT prefab-modules zijn opnieuw te gebruiken, dus kijk naar de total cost of ownership. Dan is hout concurrerend
- Een nadeel is het monteren bij regen en/of storm, maar een beetje water tijdens de bouw is niet erg
- De akoestiek vergt veel aandacht, maar is oplosbaar
- Dat geldt ook voor de binnentemperatuur die meer fluctueert. Dit is ook oplosbaar
- Voorkom behandeling met giftige materialen. Dat scheelt niet alleen lijm, maar ook arbeidstijd. En na sloop houd je dan een puurder restproduct over
- Met houtbouw werk je sneller, lichter en dus geluidsarmer dan bij traditionele bouw. Dat is vooral belangrijk in binnenstedelijke gebieden. Doordat je verder met prefab preciezer kunt werken, heeft hout ook echt een streepje voor en dan mag het ook iets meer kosten
- Met houtbouw kun je werken met een veel hogere nauwkeurigheid dan normaal. Hier met een tolerantie van 2 à 3 millimeter in plaats van 2 centimeter
Verduurzamen Schoolgebouwen
Voor studententeams die de opdracht hebben om een schoolgebouw (en de omgeving) toekomstbestendig te maken. De school van de toekomst waarin leerlingen beter presteren en leerkrachten minder stress ervaren én een lager ziekteverzuim hebben. Het gaat vaak om hele kleine dingen waar je naar moet gaan kijken en het is belangrijk om de voor- en nadelen tegen elkaar af te wegen.
De vraag die je vooral voor ogen moet houden in de duurzaamheidsopgave is: wat staat ten dienste van het lerend kind en wat is daar voor nodig? Hiervoor liet Platform31 een rekentool maken, waarbij de fysieke en financiële gegevens van een schoolgebouw bij elkaar worden gezet, zodat kan worden gekeken of het mogelijk is om een bepaalde duurzaamheidsslag door te voeren. Zelf aan de slag met de rekentool? Kijk dan hier.
Kijk ook eens naar het Atlasgebouw op de TU Eindhoven dat het label Breaam outstandiging heeft gekregen.
Duurzaamheid Groene lijn lijmen, kitten en Pu-Foam
De ‘groene’ lijmen, kitten en een PU-schuim van Bostik zijn voor alle toepassingen in de bouw. Zonder oplosmiddel en met de hoogste emissiecertificeringen. Ze voldoen aan één of meerdere internationale kwaliteits- en milieukeurmerken
Alle 8 producten uit de Premium Aware lijn is de uitdamping van de stoffen minimaal schadelijk.
- De lijm verliest maximaal 2,5% van haar gewicht door uitdamping.
Op de markt zijn oplosmiddelhoudende lijmen verkrijgbaar die na gebruik en uitharding tot wel 45% verdampen. Dat zijn de vluchtige organische stoffen die mogelijk schadelijk zijn voor mens en milieu door inademing of luchtverontreiniging.
